User Profile

Książka ma postać swobodnej rozmowy pomiędzy autorami przytłaczającymi swoje ulubione literackie żarty. Z rozmowy tej nic dokładnie nie wynika. Przypomina dyskusję pijanych wujków na weselu, z tym że wujkowie siedzą sobie w saloniku i są trzeźwi, a zamiast teorii spiskowych i przejrzałych życiowych mądrości rozmawiają o literaturze. Jałowość ich spostrzeżeń i stopień, do jakiego przeceniają, jak ubogacające będzie słuchanie ich rozmowy dla postronnych, są jednak takie same jak przy stoliku w remizie. Weteran felietonista i profesor polonistyki osiągnęli już chyba wszystko, bo ich dyskusja nie zdradza żadnej poznawczej ambicji – kiedy tylko dochodzą do zagadnień, które domagają się sformułowania jakiejś ogólniejszej teorii, odniesienia do idei filozoficznych albo literaturoznawczych czy bardziej rygorystycznego wpisania w historię kultury, przeskakują na kolejny kwiatek. W porządku, kilka razy robią nawiązanie do Arystotelesa teorii humoru. Poza tym – tylko przerzucanie się ciekawostkami, cytatami i anegdotami bez żadnego kierunku ani określonego pomysłu, ale za to z wielkim poczuciem bycia bardzo błyskotliwym koleżką. Od kilku uwag w rozdziale w przybliżeniu kręcącym się dookoła humoru związanego z płcią włos się jeży na głowie. Najlepszą rzeczą w tej książce jest chyba robota, jaką wykonała redakcja, pracowicie zestawiając wszystkie źródła, do których pojawiają się nawiązania, i bardzo przyjemny wizualnie skład.

Sięgnąłem po tę pozycję, wiedząc jedynie w przybliżeniu, że jest ona „reportażem o Głuchych”. Choć o tej społeczności nie sposób pisać, nie wspominając o spotykających ją problemach i dyskryminacji, spodziewałem się, że przeczytam także trochę o codziennym życiu, przygodach i przedsięwzięciach jej bohaterów. „Głusza” stanowi jednak bezpośrednią, bardzo bolesną opowieść o ogromnej krzywdzie, która spotykała i spotyka Głuchych żyjących pod hegemonią słyszącej większości. To historia ludzi żyjących w świecie, który jest urządzony niezgodnie z ich potrzebami i to nie ze złośliwej chęci utrudniania ich życia, ale z powodu uporczywej ignorancji ich bliźnich. W wielu miejscach wypełniał mnie bezsilny gniew, w kilku z oczu pociekły mi łzy. To mocny i ważny reportaż. Jednocześnie, nawet mimo faktu, że „Głusza” nic takiego nie obiecuje, nie sposób nie odnotować, że co najwyżej w niewielkim stopniu nadawałaby się na wprowadzenie w tematykę głuchoty i języków migowych dla kogoś startującego się odpokutować swoją ignorancję. Przyjęta forma, po części stanowiąca kompilację wcześniej opublikowanych, samodzielnych tekstów, nie sprzyja utrwalaniu wiadomości. Dziwi mnie także kilka przyjętych w tekście rozwiązań. Na przykład: często pojawiają się dokładne, plastyczne opisy sposobu wykonywania znaków migowych, którymi posługują się bohaterowie książki. O ile może ma to sens w przypadku znaków o drastycznym, przemocowym znaczeniu, podkreślając brutalną dosłowność ich etymologii, to w wielu innych przypadkach takie opisy odciągają jedynie uwagę od treści wypowiedzi na rzecz jej formy i nie ułatwiają przyswojenia sobie, że miganie to nie pantomima, a języki jak wiele innych. Nie rozumiem także, dlaczego słowo „głusi” jest w książce konsekwentnie pisane przez małe „g”, skoro nawet w jednym z ostatnich rozdziałów przytoczone jest życzenie społeczności Głuchych, by pisać je wielką literą, gdy odnosi się do ich językowo-kulturowej wspólnoty

Dzieło „Przegryw” określa samo siebie jako reportaż i jak najbardziej stanowi kawał udanej reporterskiej roboty. Autorki zręcznie równoważą wątki biograficzne zebrane od swoich informatorów danymi naukowymi i kontekstem kulturowym, pozwalając czytelnikowi złapać oddech między relacjami o trudnym dzieciństwie i życiowych niepowodzeniach, gdy kontrują autodiagnozy bohaterów książki ciekawymi wynikami badań albo objaśnieniem pochodzenia niszowych pojęć. Podczas korzystania z Internetu miałem wątpliwą przyjemność poznać terminologię i narracje używane przez wykopowych przegrywów, więc na tym polu nie dowiedziałem się wiele nowego, poleciałbym jednak „Przegrywa” komuś zupełnie niewtajemniczonemu i chcącemu zorientować się w temacie. Trochę zaskoczeń przyniosły mi natomiast fakty przytaczane przez autorki, takie jak nieznane mi wcześniej statystyki, które czasem są zbieżne, a czasem zupełnie przeczą incelskim wnioskom na temat życia i społeczeństwa. Ciężko mi zgodzić się z krytyką skierowaną przeciwko tej książce, z którą do tej pory się spotkałem. To prawda, skupia się ona głównie na jednostkowych przypadkach i anegdotach, nie oferując przy tym globalnej interpretacji ani propozycji rozwiązania problemu, ale – jak zaznaczyłem wyżej – jest zasadniczo reportażem, więc niekoniecznie należy spodziewać się po niej takich ambicji. Nie odebrałem jej ani jako zachwycanie się własnym współczuciem, ani jako „pokazywanie zwierząt w zoo”. Autorki nie stają w obronie tych informatorów, którzy na tle innych bohaterów wydają się być zwyczajnie podłymi osobami, nie przemilczają problemów psychiatrycznych, z którymi boryka się znaczną część opisanych w książce osób, ani nie zdają się w którymkolwiek miejscu milcząco przyznawać racji radykalnym poglądom swoich rozmówców. Pierwsze wydanie zdaje się cierpieć na parę redakcyjnych niedociągnięć – niektóre pojęcia i nawiązania są wprowadzane i wytłumaczone parę rozdziałów po tym, jak zostają użyte po raz pierwszy, raz czy dwa imię którejś ze wzmiankowanych osób zmienia się pomiędzy akapitami.